ഫ്രാൻസിസ് മാർപാപ്പ: വിപ്ലവസ്വപ്നങ്ങളും യാഥാർത്ഥ്യങ്ങളും ബാക്കിവെച്ചൊരു ഇടയന് ചരിത്രത്തിന്റെ വിടവാങ്ങൽ

ലണ്ടൻ: വത്തിക്കാൻ കൊട്ടാരത്തിൻ്റെ പതിവ് ആഡംബരങ്ങളെ പുറകിലാക്കി, സാധാരണക്കാരൻ്റെ ഹൃദയത്തിലേക്ക് ഇറങ്ങിവന്നുവെന്ന് ലോകം കരുതിയ ഇടയൻ, റോമൻ കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ 266-മത് മാർപാപ്പ, ഫ്രാൻസിസ് (88) കാലയവനികയ്ക്കുള്ളിൽ മറഞ്ഞു. 2025 ഏപ്രിൽ 21, തിങ്കളാഴ്ച രാവിലെ വത്തിക്കാനിലെ സാന്താ മാർത്താ വസതിയിൽ വെച്ചായിരുന്നു അന്ത്യം. സമീപകാലത്ത് അദ്ദേഹത്തെ നിരന്തരം അലട്ടിയിരുന്ന ശ്വാസകോശ സംബന്ധമായ അസുഖങ്ങൾ ഒടുവിൽ ആ ജീവൻ കവരുകയായിരുന്നു. ഒരു ദശാബ്ദത്തിലേറെ നീണ്ട അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ പൊന്തിഫിക്കറ്റ്, പ്രതീക്ഷയുടെയും നവീകരണത്തിൻ്റെയും വാഗ്ദാനങ്ങളുമായി ആരംഭിച്ചെങ്കിലും, അത് അവസാനിക്കുമ്പോൾ അവശേഷിക്കുന്നത് സങ്കീർണ്ണമായ ഒരു പൈതൃകവും, പരിഹരിക്കപ്പെടാത്ത നിരവധി ചോദ്യങ്ങളും, സഭയ്ക്കുള്ളിലെ ആഴത്തിലുള്ള ഭിന്നതകളുമാണ്.

അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ മരണം ലോകമെമ്പാടുമുള്ള 130 കോടിയിലധികം വരുന്ന കത്തോലിക്കാ വിശ്വാസികൾക്ക് തീർച്ചയായും ദുഃഖകരമാണ്. യുകെയിലെ മലയാളി സമൂഹം ഉൾപ്പെടെയുള്ളവർക്ക്, അദ്ദേഹം ലാളിത്യത്തിൻ്റെയും കരുണയുടെയും പ്രതീകമായിരുന്നിരിക്കാം. എന്നാൽ, ചരിത്രം അദ്ദേഹത്തെ രേഖപ്പെടുത്തുക കേവലം ഈ വിശേഷണങ്ങൾ കൊണ്ട് മാത്രമായിരിക്കില്ല. സഭയുടെ രണ്ടായിരം വർഷത്തെ ചരിത്രത്തിലെ നിരവധി ‘ആദ്യ’ങ്ങൾക്ക് ഉടമയായ (ആദ്യ ലത്തീൻ അമേരിക്കക്കാരൻ, ആദ്യ ജെസ്യൂട്ട്, ഫ്രാൻസിസ് എന്ന് പേര് സ്വീകരിച്ച ആദ്യ മാർപാപ്പ) ഈ ഇടയൻ, തൻ്റെ ഭരണകാലത്ത് ഉയർത്തിയ പ്രതീക്ഷകൾക്കൊത്ത് എത്രത്തോളം ഉയർന്നു എന്നതും, നേരിട്ട വെല്ലുവിളികളെ എങ്ങനെ അതിജീവിച്ചു എന്നതും, അവശേഷിപ്പിച്ച വിവാദങ്ങളും വിമർശനാത്മകമായി തന്നെ വിലയിരുത്തപ്പെടേണ്ടതുണ്ട്.

ബ്യൂണസ് ഐറിസിലെ തെരുവുകളിൽ നിന്ന് വത്തിക്കാനിലേക്ക്: ജോർഗെ ബെർഗോളിയോയുടെ യാത്ര

1936 ഡിസംബർ 17-ന് അർജൻ്റീനയുടെ തലസ്ഥാനമായ ബ്യൂണസ് ഐറിസിലെ ഒരു സാധാരണ ഇറ്റാലിയൻ കുടിയേറ്റ കുടുംബത്തിലാണ് ജോർഗെ മാരിയോ ബെർഗോളിയോ ജനിച്ചത്. റെയിൽവേ തൊഴിലാളിയായ പിതാവിൻ്റെയും വീട്ടമ്മയായ മാതാവിൻ്റെയും അഞ്ച് മക്കളിൽ ഒരാൾ. യുവത്വത്തിൽ രസതന്ത്രത്തിൽ ടെക്നീഷ്യനായി ജോലി ചെയ്ത ശേഷമാണ് അദ്ദേഹം വൈദികനാകാൻ തീരുമാനിക്കുന്നത്. 21-ാം വയസ്സിൽ ഈശോസഭയിൽ (സൊസൈറ്റി ഓഫ് ജീസസ് – ജെസ്യൂട്ട്സ്) അംഗമായി. തത്ത്വശാസ്ത്രത്തിലും ദൈവശാസ്ത്രത്തിലും പഠനം പൂർത്തിയാക്കിയ ശേഷം 1969-ൽ, തൻ്റെ 33-ാം വയസ്സിൽ, വൈദികനായി അഭിഷിക്തനായി.

അർജൻ്റീനയിൽ പട്ടാള ഭരണകൂടത്തിൻ്റെ ‘ഡേർട്ടി വാർ’ (Dirty War, 1976-1983) എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഭീകരവാഴ്ചയുടെ കാലത്താണ് അദ്ദേഹം ഈശോസഭയുടെ പ്രൊവിൻഷ്യൽ സുപ്പീരിയറായി (1973-1979) പ്രവർത്തിച്ചത്. ഈ കാലഘട്ടത്തിലെ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ പങ്ക് പിന്നീട് വലിയ വിവാദങ്ങൾക്ക് വഴിവെച്ചു. ഭരണകൂടം തട്ടിക്കൊണ്ടുപോയ രണ്ട് ജെസ്യൂട്ട് വൈദികരെ രക്ഷിക്കാൻ അദ്ദേഹം വേണ്ടത്ര ശ്രമിച്ചില്ലെന്നും, ഭരണകൂടവുമായി ഒത്തുതീർപ്പ് മനോഭാവം പുലർത്തിയെന്നും ആരോപണങ്ങളുയർന്നു. എന്നാൽ, താൻ നിരവധി പേരെ പട്ടാള ഭരണകൂടത്തിൻ്റെ പിടിയിൽ നിന്ന് രഹസ്യമായി രക്ഷിച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന് അദ്ദേഹം പിന്നീട് വാദിച്ചു. ഈ വിവാദങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ മാർപാപ്പ സ്ഥാനാരോഹണ സമയത്തും വീണ്ടും ചർച്ചയായി.

ജെസ്യൂട്ട് നേതൃത്വത്തിലെ കണിശമായ ശൈലി കാരണം പിന്നീട് അദ്ദേഹത്തിന് സ്ഥാനചലനമുണ്ടായി. ജർമ്മനിയിൽ ഹ്രസ്വകാല പഠനത്തിന് ശേഷം അർജൻ്റീനയിൽ തിരിച്ചെത്തിയ അദ്ദേഹം, കൊർദോബയിൽ ഒരു സാധാരണ വൈദികനും ആത്മീയ ഉപദേഷ്ടാവുമായി പ്രവർത്തിച്ചു. എന്നാൽ, 1992-ൽ അപ്രതീക്ഷിതമായി ബ്യൂണസ് ഐറിസിലെ സഹായ മെത്രാനായി നിയമിതനായി. പിന്നീട്, 1998-ൽ ആർച്ച് ബിഷപ്പായും 2001-ൽ കർദിനാളായും ഉയർത്തപ്പെട്ടു.

ബ്യൂണസ് ഐറിസിലെ ആർച്ച് ബിഷപ്പ് എന്ന നിലയിൽ അദ്ദേഹം ലളിതജീവിതം നയിച്ചുവെന്നും, പൊതുഗതാഗത സംവിധാനങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ചുവെന്നും, ചേരികളിലെ ജനങ്ങളുമായി അടുത്ത ബന്ധം പുലർത്തിയെന്നും അനുയായികൾ പറയുന്നു. എന്നാൽ, അർജൻ്റീനയിലെ അന്നത്തെ കിർഷ്നർ സർക്കാരുമായി അദ്ദേഹം പലപ്പോഴും ഏറ്റുമുട്ടലിൻ്റെ പാതയിലായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ സാമൂഹിക നിലപാടുകൾ പുരോഗമനപരമായിരുന്നെങ്കിലും, സഭാപരമായ കാര്യങ്ങളിൽ അദ്ദേഹം യാഥാസ്ഥിതികനായിരുന്നുവെന്നും, അർജൻ്റീനയിലെ സഭയ്ക്കുള്ളിൽ പോലും അദ്ദേഹം ഒരു ധ്രുവീകരണ വ്യക്തിത്വമായിരുന്നുവെന്നും (polarizing figure) നിരീക്ഷിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്.

2013-ലെ കോൺക്ലേവ്: മാറ്റത്തിനായുള്ള ദാഹം

ബെനഡിക്ട് പതിനാറാമൻ മാർപാപ്പയുടെ ചരിത്രപരമായ സ്ഥാനത്യാഗം (600 വർഷത്തിനിടെ ആദ്യമായി) കത്തോലിക്കാ സഭയെ പിടിച്ചുലച്ച ഒരു സന്ദർഭത്തിലാണ് 2013-ൽ പുതിയ മാർപാപ്പയെ തിരഞ്ഞെടുക്കാനുള്ള കോൺക്ലേവ് നടന്നത്. ‘വാറ്റിലീക്ക്സ്’ പോലുള്ള വിവാദങ്ങൾ വത്തിക്കാൻ്റെ ഭരണസംവിധാനത്തിലെ സുതാര്യതയില്ലായ്മയും ഉൾപ്പോരുകളും പുറത്തുകൊണ്ടുവന്നിരുന്നു. സഭയ്ക്ക് പുതിയ ദിശാബോധവും, കൂടുതൽ ഇടയസമാനമായ നേതൃത്വവും വേണമെന്ന ആവശ്യം ശക്തമായിരുന്നു. യൂറോപ്യൻ കേന്ദ്രീകൃതമായ നേതൃത്വത്തിൽ നിന്ന് ഒരു മാറ്റം പലരും ആഗ്രഹിച്ചു.

ഈ സാഹചര്യത്തിലാണ് ലത്തീൻ അമേരിക്കയിൽ നിന്നുള്ള, ലളിതജീവിതം നയിക്കുന്നുവെന്ന് പറയപ്പെടുന്ന കർദിനാൾ ബെർഗോളിയോയിലേക്ക് ശ്രദ്ധ തിരിഞ്ഞത്. കോൺക്ലേവിൻ്റെ അഞ്ചാം വോട്ടെടുപ്പിൽ അദ്ദേഹം തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. ദരിദ്രരുടെ പക്ഷം ചേർന്ന വിശുദ്ധ ഫ്രാൻസിസ് അസീസ്സിയുടെ പേര് സ്വീകരിച്ചത് തന്നെ, തൻ്റെ ഭരണകാലം എങ്ങനെയുള്ളതായിരിക്കും എന്നതിൻ്റെ വ്യക്തമായ സൂചനയായി വ്യാഖ്യാനിക്കപ്പെട്ടു. ലോകം വലിയ പ്രതീക്ഷയോടെയാണ് പുതിയ മാർപാപ്പയെ വരവേറ്റത്.

“ഫ്രാൻസിസ് ഇഫക്റ്റ്”: ശൈലിയും സന്ദേശവും

പുതിയ മാർപാപ്പയുടെ ശൈലി ഉന്മേഷദായകമായിരുന്നു. മുൻകൂട്ടി തയ്യാറാക്കിയ പ്രസംഗങ്ങൾക്കപ്പുറം, ലളിതവും നേരിട്ടുള്ളതുമായ ഭാഷയിൽ സംസാരിച്ചു. സുരക്ഷാ വലയങ്ങൾ ഭേദിച്ച് ജനങ്ങളിലേക്ക് ഇറങ്ങിച്ചെന്നു. അധികാരത്തിൻ്റെ ചിഹ്നങ്ങളെ അദ്ദേഹം ബോധപൂർവ്വം ഒഴിവാക്കി. റോമിലെ അഭയാർത്ഥി കേന്ദ്രത്തിലെത്തി മുസ്ലീം യുവതിയുടെ ഉൾപ്പെടെയുള്ളവരുടെ പാദങ്ങൾ കഴുകിയത് വലിയ വാർത്തയായി. ഈ പ്രതീകാത്മക പ്രവർത്തികൾ ‘ഫ്രാൻസിസ് ഇഫക്റ്റ്’ എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെട്ടു. സഭയ്ക്ക് കൂടുതൽ മാനുഷികവും ആകർഷകവുമായ ഒരു മുഖം നൽകാൻ ഇത് സഹായിച്ചു.

• കരുണയുടെ സന്ദേശം: ഫ്രാൻസിസിൻ്റെ പ്രബോധനങ്ങളുടെ കേന്ദ്രബിന്ദു ‘കരുണ’ ആയിരുന്നു. 2016-ൽ അദ്ദേഹം ‘കരുണയുടെ വിശുദ്ധ വർഷം’ പ്രഖ്യാപിച്ചു. പാപമോചനത്തിനും അനുരഞ്ജനത്തിനും അദ്ദേഹം വലിയ പ്രാധാന്യം നൽകി. വിവാഹമോചിതരും പുനർവിവാഹിതരുമായവർക്ക് ചില സാഹചര്യങ്ങളിൽ വിശുദ്ധ കുർബാന സ്വീകരിക്കാൻ അനുമതി നൽകുന്ന ‘അമോറിസ് ലെത്തീസ്യ’ (Amoris Laetitia) എന്ന അപ്പസ്തോലിക പ്രബോധനം വലിയ ചർച്ചകൾക്കും വിവാദങ്ങൾക്കും വഴിവെച്ചു. ഈ തീരുമാനത്തെ ചോദ്യം ചെയ്തുകൊണ്ട് നാല് യാഥാസ്ഥിതിക കർദിനാളന്മാർ ‘ദുബിയ’ (Dubia – സംശയങ്ങൾ) പരസ്യമായി ഉന്നയിച്ചത് സഭയിലെ ഭിന്നതയുടെ ആഴം വ്യക്തമാക്കി. ഫ്രാൻസിസ് ഈ സംശയങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് മറുപടി നൽകിയില്ല എന്നത് വിമർശനത്തിന് ഇടയാക്കി.
• ദാരിദ്ര്യത്തിനെതിരെ, നീതിക്കുവേണ്ടി: “കൊലപാതകിയായ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ” (economy that kills), “അവഗണനയുടെ ആഗോളവൽക്കരണം” (globalization of indifference) തുടങ്ങിയ ശക്തമായ പ്രയോഗങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം നിലവിലെ സാമ്പത്തിക ക്രമത്തെ ചോദ്യം ചെയ്തു. ദരിദ്ര രാജ്യങ്ങളോടുള്ള സമ്പന്ന രാജ്യങ്ങളുടെ ചൂഷണത്തെയും പാരിസ്ഥിതിക വിനാശത്തെയും അദ്ദേഹം ബന്ധിപ്പിച്ചു. ലത്തീൻ അമേരിക്കൻ പശ്ചാത്തലമുള്ളതിനാൽ, വിമോചന ദൈവശാസ്ത്രത്തോട് (Liberation Theology) അദ്ദേഹത്തിന് അനുഭാവമുണ്ടെന്ന് കരുതുന്നവരുണ്ട്, എന്നാൽ ഔദ്യോഗികമായി അദ്ദേഹം അതിൽ നിന്ന് അകലം പാലിച്ചു.
• ‘ലൗദാത്തോ സി’യും പരിസ്ഥിതിയും: പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണം വിശ്വാസത്തിൻ്റെ ഭാഗമാണെന്ന് സ്ഥാപിക്കുന്ന ‘ലൗദാത്തോ സി’ ഒരുപക്ഷേ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ഏറ്റവും സ്വാധീനം ചെലുത്തിയ രേഖയാണ്. ‘ഭൂമി നമ്മുടെ പൊതുഭവന’മാണെന്നും, അതിനെ സംരക്ഷിക്കാൻ കൂട്ടായ പരിശ്രമം വേണമെന്നും അദ്ദേഹം ആഹ്വാനം ചെയ്തു. മനുഷ്യൻ്റെ അമിതമായ ഉപഭോഗാസക്തിയും സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ അന്ധമായ പ്രയോഗവും പാരിസ്ഥിതിക നാശത്തിന് കാരണമാകുന്നതെങ്ങനെയെന്ന് അദ്ദേഹം വിശദീകരിച്ചു. ഈ ചാക്രികലേഖനം പരിസ്ഥിതി പ്രവർത്തകരിൽ നിന്നും ശാസ്ത്രജ്ഞരിൽ നിന്നും വലിയ പ്രശംസ നേടിയെങ്കിലും, കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തെ സംശയിക്കുന്ന രാഷ്ട്രീയ, വ്യവസായ കേന്ദ്രങ്ങളിൽ നിന്ന് എതിർപ്പും നേരിട്ടു.
• മതസംവാദവും സമാധാന ശ്രമങ്ങളും: ഓർത്തഡോക്സ് സഭാ തലവൻ പാത്രിയർക്കീസ് ബർത്തലോമിയോവുമായും, ഇസ്ലാമിക പണ്ഡിതൻ അൽ-അസ്ഹറിലെ ഗ്രാൻഡ് ഇമാം അഹമ്മദ് അൽ-തയ്യിബുമായും അദ്ദേഹം അടുത്ത ബന്ധം പുലർത്തി. അബുദാബിയിൽ വെച്ച് ഗ്രാൻഡ് ഇമാമുമായി ഒപ്പുവെച്ച ‘മാനവ സാഹോദര്യത്തിനായുള്ള രേഖ’ (Document on Human Fraternity) ചരിത്രപരമായി പ്രാധാന്യമുള്ളതാണ്. വിവിധ മതസ്ഥർ ഭൂരിപക്ഷമുള്ള രാജ്യങ്ങൾ സന്ദർശിക്കാനും സംവാദങ്ങൾ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കാനും അദ്ദേഹം താല്പര്യം കാണിച്ചു. എന്നാൽ, ഇത് മതസങ്കലനത്തിനോ (syncretism) സഭയുടെ തനിമ നഷ്ടപ്പെടുത്തുന്നതിനോ ഇടയാക്കുമെന്ന് ചില യാഥാസ്ഥിതിക വിഭാഗങ്ങൾ ആശങ്ക പ്രകടിപ്പിച്ചു.

ഭരണപരമായ വെല്ലുവിളികൾ: പരിഷ്കാരങ്ങളും പ്രതിരോധവും

വാഗ്ദാനം ചെയ്തതുപോലെ വത്തിക്കാൻ ഭരണസിരാകേന്ദ്രമായ ക്യൂരിയയുടെ പരിഷ്കരണത്തിനായി അദ്ദേഹം ഒരു കർദിനാൾ സമിതിയെ (Council of Cardinals – C9) നിയമിച്ചു. ചില വകുപ്പുകൾ പുനഃസംഘടിപ്പിക്കുകയും പുതിയവ സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു (ഉദാഹരണത്തിന്, സമഗ്ര മാനവ വികസനത്തിനായുള്ള ഡിക്കാസ്റ്ററി). വത്തിക്കാൻ ബാങ്കിലെ (IOR) സാമ്പത്തിക ഇടപാടുകൾ സുതാര്യമാക്കാനും ക്രമക്കേടുകൾ തടയാനും കർശനമായ നടപടികൾ സ്വീകരിച്ചു, ഇതിനായി ഒരു സാമ്പത്തിക സെക്രട്ടേറിയറ്റ് സ്ഥാപിക്കുകയും ഓസ്‌ട്രേലിയൻ കർദിനാൾ ജോർജ്ജ് പെല്ലിനെ അതിൻ്റെ തലവനാക്കുകയും ചെയ്തു (പെൽ പിന്നീട് ലൈംഗികാതിക്രമ കേസിൽ ഓസ്‌ട്രേലിയയിൽ വിചാരണ നേരിടുകയും ശിക്ഷിക്കപ്പെടുകയും പിന്നീട് അപ്പീലിൽ കുറ്റവിമുക്തനാക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തത് ഈ പരിഷ്കാര ശ്രമങ്ങൾക്ക് തിരിച്ചടിയായി).

എന്നാൽ, ഈ പരിഷ്കാരങ്ങൾ പലപ്പോഴും കടലാസിലൊതുങ്ങി. ക്യൂരിയക്കുള്ളിലെ അധികാര വടംവലികളും ബ്യുറോക്രസിയും തടസ്സമായി. പരിഷ്കാരങ്ങൾക്ക് വേഗതയില്ലെന്നും, അവ ഘടനാപരമായ മാറ്റങ്ങൾക്ക് പകരം ഉപരിപ്ലവമായ പുനഃസംഘടന മാത്രമാണെന്നും വിമർശനമുയർന്നു. അധികാരം റോമിൽ നിന്ന് പ്രാദേശിക സഭകളിലേക്ക് വികേന്ദ്രീകരിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിച്ചെങ്കിലും, പല സുപ്രധാന തീരുമാനങ്ങളിലും ഫ്രാൻസിസ് തൻ്റെ അധികാരം ശക്തമായി ഉപയോഗിച്ചു.

മായാത്ത കളങ്കം: ലൈംഗികാതിക്രമ വിവാദങ്ങളെ നേരിട്ട വിധം

ഫ്രാൻസിസ് മാർപാപ്പയുടെ ഭരണകാലത്തെ ഏറ്റവും വലിയ പരാജയമായി വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നത് സഭയിലെ പുരോഹിതർ നടത്തിയ ലൈംഗികാതിക്രമങ്ങളെ അദ്ദേഹം കൈകാര്യം ചെയ്ത രീതിയാണ്. ബെനഡിക്ട് പതിനാറാമൻ്റെ കാലത്ത് ഉയർന്നുവന്ന ഈ പ്രതിസന്ധി ഫ്രാൻസിസിൻ്റെ കാലത്ത് കൂടുതൽ രൂക്ഷമായി. അദ്ദേഹം ഇരകളോട് മാപ്പ് പറയുകയും, കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യാൻ പുതിയ സംവിധാനങ്ങൾ ഏർപ്പെടുത്തുകയും (‘വോസ് എസ്റ്റിസ് ലക്സ് മുണ്ടി’ – Vos Estis Lux Mundi), ബിഷപ്പുമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ളവരുടെ ഉത്തരവാദിത്തം ഉറപ്പാക്കാൻ ശ്രമിക്കുകയും ചെയ്തു. അതിക്രമ കേസുകളിൽ ‘പോണ്ടിഫിക്കൽ സീക്രസി’ എടുത്തുകളഞ്ഞത് സുപ്രധാനമായ ഒരു ചുവടുവെപ്പായിരുന്നു.

എന്നാൽ, ഈ നടപടികൾ പലപ്പോഴും വൈകിയതും അപര്യാപ്തവുമായിരുന്നു. ചിലിയിലെ ബിഷപ്പ് യുവാൻ ബറോസിനെ സംരക്ഷിക്കാൻ ശ്രമിച്ചുവെന്ന ആരോപണം അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ വിശ്വാസ്യതയ്ക്ക് വലിയ കോട്ടമുണ്ടാക്കി. ഇരകളുടെ വാക്കുകൾക്ക് ചെവികൊടുക്കാതെ ബറോസിനെ ന്യായീകരിച്ചത് വൻ പ്രതിഷേധത്തിന് ഇടയാക്കി, പിന്നീട് തെറ്റ് ഏറ്റുപറഞ്ഞ് മാപ്പുചോദിക്കേണ്ടി വന്നു. മുൻ അമേരിക്കൻ കർദിനാൾ തിയോഡോർ മക്കാരിക്ക്, അർജൻ്റീനൻ ബിഷപ്പ് ഗുസ്താവോ സാൻഷേറ്റ തുടങ്ങിയവരുടെ കേസുകളിലെ നടപടികളും വലിയ വിമർശനങ്ങൾക്ക് വിധേയമായി. ഉന്നതരായ പുരോഹിതരെ സംരക്ഷിക്കാൻ വത്തിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നുവെന്ന തോന്നൽ ഇത് ശക്തമാക്കി. 2018-ൽ ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ബിഷപ്പുമാരുടെ അടിയന്തര യോഗം വിളിച്ചെങ്കിലും, ശക്തമായ തുടർനടപടികൾ ഉണ്ടായില്ലെന്ന് ഇരകളും ആക്ടിവിസ്റ്റുകളും കുറ്റപ്പെടുത്തി. ഈ വിഷയത്തിൽ ഫ്രാൻസിസ് കാണിച്ച ഇരട്ടത്താപ്പും, ഘടനാപരമായ മാറ്റങ്ങൾ വരുത്തുന്നതിലെ വിമുഖതയും അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ പൈതൃകത്തിലെ മായാത്ത കളങ്കമായി നിലനിൽക്കും.

യാഥാസ്ഥിതികരുടെ എതിർപ്പും ധ്രുവീകരണവും

ഫ്രാൻസിസിൻ്റെ ശൈലിയും ചില പ്രബോധനങ്ങളും സഭയ്ക്കുള്ളിലെ, പ്രത്യേകിച്ച് അമേരിക്കയിലെയും യൂറോപ്പിലെയും, യാഥാസ്ഥിതിക വിഭാഗങ്ങളെ ചൊടിപ്പിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ചില പരാമർശങ്ങൾ ദൈവശാസ്ത്രപരമായ അവ്യക്തത സൃഷ്ടിക്കുന്നുവെന്നും, സഭയുടെ പരമ്പരാഗത പഠനങ്ങളെ ദുർബലപ്പെടുത്തുന്നുവെന്നും അവർ ആരോപിച്ചു. ‘അമോറിസ് ലെത്തീസ്യ’ക്കെതിരെ ഉയർന്ന ‘ദുബിയ’ ഇതിൻ്റെ വ്യക്തമായ ഉദാഹരണമാണ്. മുൻ വത്തിക്കാൻ സ്ഥാനപതി ആർച്ച് ബിഷപ്പ് കാർലോ മരിയ വിഗാനോ ഉന്നയിച്ച രൂക്ഷമായ ആരോപണങ്ങൾ (ഫ്രാൻസിസ് മക്കാരിക്ക് കേസിലെ വിവരങ്ങൾ മറച്ചുവെച്ചുവെന്നത് ഉൾപ്പെടെ) സഭയിലെ ഭിന്നതകൾ മറനീക്കി പുറത്തുകൊണ്ടുവന്നു. ഫ്രാൻസിസിൻ്റെ കീഴിൽ സഭ അപകടകരമായ പാതയിലൂടെയാണ് സഞ്ചരിക്കുന്നതെന്ന് ഈ വിഭാഗം വിശ്വസിച്ചു. ഈ ആഭ്യന്തര കലഹം സഭയുടെ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും സന്ദേശത്തെയും ദുർബലപ്പെടുത്തി.

സ്ത്രീകളുടെ സ്ഥാനവും മറ്റ് വിവാദങ്ങളും

സഭാഭരണത്തിൽ സ്ത്രീകൾക്ക് കൂടുതൽ പ്രാതിനിധ്യം നൽകുമെന്ന് വാഗ്ദാനം ചെയ്തെങ്കിലും, പൗരോഹിത്യം പുരുഷന്മാർക്ക് മാത്രമായി പരിമിതപ്പെടുത്തിയ നിലപാടിൽ അദ്ദേഹം ഉറച്ചുനിന്നു. വനിതാ ഡീക്കൻമാരുടെ സാധ്യത പഠിക്കാൻ രണ്ട് കമ്മീഷനുകളെ നിയമിച്ചെങ്കിലും, അവ വ്യക്തമായ തീരുമാനങ്ങളിലെത്താതെ പിരിഞ്ഞു. വത്തിക്കാനിലെ ചില തസ്തികകളിൽ സ്ത്രീകളെ നിയമിച്ചത് പ്രതീകാത്മകമായിരുന്നെങ്കിലും, അധികാരപരമായ തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുന്നതിൽ സ്ത്രീകൾക്ക് കാര്യമായ പങ്കാളിത്തം നൽകാൻ അദ്ദേഹം തയ്യാറായില്ല എന്നത് ഫെമിനിസ്റ്റ് ദൈവശാസ്ത്രജ്ഞരിൽ നിന്നും മറ്റും വിമർശനത്തിന് ഇടയാക്കി.

ചൈനയുമായി ബിഷപ്പുമാരുടെ നിയമനം സംബന്ധിച്ച് 2018-ൽ ഉണ്ടാക്കിയ കരാർ മറ്റൊരു വിവാദ വിഷയമായിരുന്നു. കരാറിൻ്റെ വിശദാംശങ്ങൾ രഹസ്യമായി വെച്ചത് വലിയ വിമർശനത്തിന് ഇടയാക്കി. ചൈനയിലെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ഭരണകൂടത്തിന് ബിഷപ്പുമാരെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നതിൽ അധികാരം നൽകുന്നത്, അവിടുത്തെ ‘അണ്ടർഗ്രൗണ്ട്’ സഭയുടെ താല്പര്യങ്ങളെ ഹനിക്കുമെന്നും, മതസ്വാതന്ത്ര്യത്തിന് വേണ്ടിയുള്ള വിലപേശലിൽ വത്തിക്കാൻ പരാജയപ്പെട്ടുവെന്നും വിമർശകർ വാദിച്ചു.

അവസാന വർഷങ്ങളും ആരോഗ്യപ്രശ്നങ്ങളും

ഭരണത്തിൻ്റെ അവസാന വർഷങ്ങളിൽ ആരോഗ്യപ്രശ്നങ്ങൾ ഫ്രാൻസിസിനെ കാര്യമായി അലട്ടി. സയാറ്റിക്ക, കാൽമുട്ടിലെ വേദന (ഇതുമൂലം ദീർഘകാലം വീൽചെയർ ഉപയോഗിക്കേണ്ടി വന്നു), വൻകുടലിലെ ശസ്ത്രക്രിയ, തുടർച്ചയായ ശ്വാസകോശ സംബന്ധമായ അണുബാധകൾ എന്നിവ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ പ്രവർത്തനങ്ങളെ പരിമിതപ്പെടുത്തി. വിദേശ യാത്രകൾ കുറഞ്ഞു, പൊതുചടങ്ങുകളിൽ പങ്കെടുക്കുന്നത് പലപ്പോഴും ഒഴിവാക്കി. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ആരോഗ്യസ്ഥിതിയും സ്ഥാനത്യാഗത്തിനുള്ള സാധ്യതയും നിരന്തരം ഊഹാപോഹങ്ങൾക്ക് വിഷയമായി.

സങ്കീർണ്ണമായ ഒരു പൈതൃകം

ഫ്രാൻസിസ് മാർപാപ്പ ചരിത്രത്തിന് വിട്ടുനൽകുന്നത് സങ്കീർണ്ണവും ബഹുമുഖവുമായ ഒരു പൈതൃകമാണ്. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകൾക്ക് അദ്ദേഹം കാരുണ്യത്തിൻ്റെയും പ്രത്യാശയുടെയും മുഖമായിരുന്നു. സഭയുടെ ശ്രദ്ധ ലോകത്തിൻ്റെ പിന്നാമ്പുറങ്ങലേക്ക് തിരിച്ചുവിടാൻ അദ്ദേഹം ശ്രമിച്ചു. സാമൂഹിക നീതിക്കും പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനും വേണ്ടി ശക്തമായി വാദിച്ചു. മാർപാപ്പ സ്ഥാനത്തിന് കൂടുതൽ മാനുഷികമായ ഒരു മുഖം നൽകി.

എന്നാൽ, അതേസമയം തന്നെ, സഭയ്ക്കുള്ളിലെ ഭരണപരമായ വെല്ലുവിളികളെയും ആഴത്തിലുള്ള പ്രതിസന്ധികളെയും ഫലപ്രദമായി നേരിടുന്നതിൽ അദ്ദേഹം വിജയിച്ചോ എന്നത് സംശയമാണ്. ലൈംഗികാതിക്രമ കേസുകളിലെ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ നിലപാടുകൾ വലിയ നിരാശയ്ക്കും രോഷത്തിനും കാരണമായി. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ചില തീരുമാനങ്ങളും പ്രസ്താവനകളും സഭയ്ക്കുള്ളിലെ ധ്രുവീകരണം വർദ്ധിപ്പിച്ചു. യാഥാസ്ഥിതികരും പുരോഗമനവാദികളും തമ്മിലുള്ള വിടവ് കൂടുതൽ വലുതായി.

അദ്ദേഹം വാതിൽ തുറന്നിട്ട സംവാദങ്ങൾ ഒരുപക്ഷേ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ഏറ്റവും വലിയ സംഭാവനയായിരിക്കാം. സഭയെ കൂടുതൽ തുറന്നതും സ്വയംവിമർശനപരവുമാക്കാൻ അദ്ദേഹം ശ്രമിച്ചു. എന്നാൽ, ആ സംവാദങ്ങൾ പലപ്പോഴും ഫലപ്രാപ്തിയിലെത്താതെ, ഭിന്നതകൾക്ക് ആക്കം കൂട്ടുകയാണ് ചെയ്തതെന്നും വാദിക്കാം.

ഫ്രാൻസിസ് മാർപാപ്പയുടെ മരണം ഒരു യുഗത്തിൻ്റെ അന്ത്യം കുറിക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ പിൻഗാമിയെ തിരഞ്ഞെടുക്കാനുള്ള കോൺക്ലേവിനായി ലോകം കാത്തിരിക്കുമ്പോൾ, പുതിയ മാർപാപ്പയ്ക്ക് നേരിടേണ്ടി വരിക വലിയ വെല്ലുവിളികളാണ്. സഭയിലെ ഭിന്നതകൾ പരിഹരിക്കുക, ലൈംഗികാതിക്രമ പ്രതിസന്ധിയിൽ വിശ്വാസം വീണ്ടെടുക്കുക, മാറുന്ന ലോകത്തിൽ സഭയുടെ സ്ഥാനം നിർവചിക്കുക എന്നിവയെല്ലാം അതിൽപ്പെടുന്നു.

ഫ്രാൻസിസ് മാർപാപ്പയുടെ ജീവിതം വിവാദങ്ങളും വാഴ്ത്തപ്പെടലുകളും നിറഞ്ഞതായിരുന്നു. ലാളിത്യത്തിൻ്റെ പ്രതീകമായി മാറിയപ്പോഴും, അധികാരത്തിൻ്റെയും പാരമ്പര്യത്തിൻ്റെയും ഭാരം അദ്ദേഹത്തെ പിന്തുടർന്നു. അദ്ദേഹം ഉയർത്തിയ ചോദ്യങ്ങളും, ബാക്കിവെച്ച ഉത്തരമില്ലാത്ത സമസ്യകളും വരും ദശകങ്ങളിൽ കത്തോലിക്കാ സഭയെയും ലോകത്തെയും സ്വാധീനിക്കും. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ഓർമ്മകൾക്ക് മുന്നിൽ ആദരാഞ്ജലികൾ അർപ്പിക്കുന്നതോടൊപ്പം, അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ സങ്കീർണ്ണമായ പൈതൃകത്തെക്കുറിച്ചുള്ള വിമർശനാത്മകമായ പഠനങ്ങളും തുടരേണ്ടതുണ്ട്.

ഫ്രാൻസിസ് മാർപാപ്പയുടെ വേർപാടിൽ ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ദുഃഖാർത്തരായ വിശ്വാസികളോടൊപ്പം, പ്രത്യേകിച്ച് യുകെയിലെ മലയാളി സമൂഹത്തോടൊപ്പം, UKMalayalam.co.uk ടീമും പങ്കുചേരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ആത്മാവിന് നിത്യശാന്തി നേരുന്നു.